Fan Otomobilleri ; 

Alt gövdedeki havayı bir fan yardımıyla vakumlayarak yere basma kuvveti üreten—yani aerodinamik performansını mekanik bir fanla artıran araçlara verilen genel isimdir.

Daha teknik tanımla anlatırsak:

✔ Ground-Effect Fan Car

Zemin etkisini fanla artıran araç.

✔ Active Aero Vehicle

Aktif aerodinamiğe sahip araç.

✔ Vacuum-Generated Downforce Vehicle

Downforce’u vakumla üreten araç.

1) Chaparral 2J – “Sucker Car” (1970)

Tarih: 1970 Can-Am sezonu
Durum: Yasaklanan ilk fan-arabası

• Arkasında iki adet snowmobile motoruyla çalışan dev fan vardı.

• Amaç: Aracın altındaki havayı vakumlayarak sürekli ve bağımsız yere basma üretmekti.

• En çılgını: Downforce hıza bağlı değildi → dururken bile yere yapışıyordu.

• Virajlarda rakipleri mahvediyordu; Can-Am’de panik yarattı.

• Rakip şikayetleri sonrası 1971’de yasaklandı.

Neden önemli?
Chaparral 2J, BT46B’nin, T.50’nin ve Spéirling’in kullandığı tüm fan konseptlerinin ilk prototipi ve gerçek öncüsüdür. Mühendisliğin korkusuz döneminin simgesi.

---

2) Brabham BT46B “Fan Car” (1978)

Tarih: 17 Haziran 1978 – İsveç GP
Durum: Tarihin en kısa süren F1 devrimi

• Gordon Murray, 2J’nin fikrini F1’de tekrar uyarladı.

• Arkadaki fan, radyatör soğutma bahanesiyle vakum etkisi yaratıyordu.

• İlk yarış → Niki Lauda kazandı.

• FIA ve rakipler “Bu araba fizik dışı” diyerek baskı kurdu.

• Sadece 1 yarışlık efsane.

• Resmî gerekçe: “Hareketli aerodinamik yasaktır.”

  F1 kurallarında:

  Aero yüzeyleri araç hızına bağlı olarak hareket edemez.

  Brabham ise şöyle diyordu:

  “Fan aerodinamik için değil, motor soğutması için var!”

  Bu doğruydu da… ama fan aynı zamanda ciddi downforce üretiyordu.
  FIA şunu söyledi:

  “Bir parça yan etkisi olarak bile aero avantajı sağlıyorsa, yasaktır.”

  Bu yorumla BT46B yasa dışı ilan edildi.

  ---

  Gerçek sebep: Lotus’un politik gücü

  O yıl Colin Chapman’ın Lotus’u, ground-effect devrimini yeni başlatmıştı (Lotus 79).
  BT46B’nin varlığı Lotus’un avantajını yok ediyordu.

  Chapman:

  “Bu araç kalırsa ben sezonu çöpe atarım.”

  FIA → Baskıya dayanamadı → Yasak geldi.

Önemi:
Gordon Murray’ın aklındaki tohum buradan filizlendi → T.50’ye giden yol.

---

3) Gordon Murray Automotive T.50 (2020 →)

Tarih:

• Tanıtım: 2020

• Üretim: 2022-2023

• Murray, 1978’de yasaklanan fan sistemini modernize ederek legal hâle getirdi.

• Arkada 400 mm’lik dev bir fan: 6 farklı aero modu.

• 12.100 rpm V12 Cosworth → saf mühendislik pornosu.

• 986 kg → modern çağın en hafif V12 hiper otomobili.

Önemi:
Fan teknolojisinin ilk kez yasal, akıllı, sokak kullanımlı hâle gelmiş versiyonu.

---

4) McMurtry Spéirling (2021 → 2022 Goodwood Rekoru)

Tarih:

• İlk çıkış: 2021

• Rekor: 2022 Goodwood – 39.08 s

• Elektrikli çağın fan-uzmanı.

• Araç dururken bile 2000+ kg downforce üretiyor.

• 0–100 km/h ~ 1.4 saniye → fizik kanunlarını kıran ivme.

• Goodwood’da tarihin en hızlı tırmanışı.

Önemi:
Fan teknolojisinin elektrikli hiper otomobil çağındaki mutlak zirvesi.

---

Tarihsel Zincir (Kısaca)

Yıl	Araç	Fan Teknolojisi Rolü
1970	Chaparral 2J	İlk fan-vakum sistemi, devrim, yasaklandı
1978	Brabham BT46B	F1’de fan dönüşü, tek yarış, yine yasak
2020	GMA T.50	Yasal ve modern fan aerodinamiği
2022	McMurtry Spéirling	Aşırı downforce + elektrik devrimi